Oproep: Geheim Den Haag

Uitgeverij De Nieuwe Haagsche verzorgt in samenwerking met K&WH de zakboekjesreeks Den Haag rond 1900. Eerder verscheen het eerste deeltje, De speling van het licht, over glas-in-lood. Het tweede deeltje heeft als thema: ’Geheim’ Den Haag. Vrijmetselaarstempels en andere esoterische monumenten in Den Haag rond 1900. K&WH verricht hiervoor onderzoek in het Haags Gemeentearchief, dat haar medewerking aan de zakboekjesreeks verleent. Maar ook Hagenaars en andere geinteresseerden worden uitgenodigd op om bijzondere historische gebouwen te ‘nomineren’ voor vermelding in het komende deeltje.
In aanmerking komen bijvoorbeeld gebouwen van vrijmetselaars, spiritualisten (spiritisten), rozenkruizers, theosofen, antroposofen en andere esoterische organisaties. Voorbeelden zijn de voormalige vrijmetselaarstempel aan de Fluwelen Burgwal en het voormalige theosofengebouw in De Ruijterstraat (nu Museum voor Communicatie). Kent u andere Haagse gebouwen uit de periode ca. 1875-1940, die vanwege hun bijzondere geschiedenis als esoterisch monument gezien kunnen worden, of ‘verborgen’ symboliek in de architectuur bevatten? Weet u waar rond 1900 een bekend medium of astroloog woonde? Of op welke locatie regelmatig seances werden gehouden? Reacties zijn welkom via: audrey@kroonwagtberghansen.nl.

[Afbeelding: Voormalig interieur van de vrijmetselaarstempel in De Ruijterstraat te Den Haag. Collectie Nederlands Verbond van Vrijmetselaren.]

Publicatie Kessler Stichting

De Kessler Stichting werd in 1912 opgericht te Den Haag. Sindsdien verzorgt zij de opvang van dak- en thuislozen in de regio en is ze niet meer weg te denken uit het stadsleven. Binnenkort verhuist de stichting naar een nieuw gebouwd pand en in 2012 viert zij haar 100-jarig jubileum. K&WH kreeg daarom van de Kessler Stichting opdracht voor het verrichten van onderzoek naar haar geschiedenis en het schrijven van het jubileumboek. We zullen belangrijke archiefvondsten melden op deze blog.

Proefproject Gemeentearchief

Ooit schreven wij onze afstudeerscripties voor de Universiteit Leiden op een van de eerste elektrische typemachines. Het ingebouwde correctielint vonden we destijds een geweldige innovatie, nooit meer geklieder met Tipp-Ex... Nu lijkt dat iets uit de verre oudheid, want van 15 maart tot 15 mei 2010 participeert K&WH in het proefproject Digitaliseren op verzoek van het Haags Gemeentearchief.
Met de proef wil het HGA inzicht krijgen in de wensen van gebruikers ten aanzien van de digitalisering van archiefstukken, en de organisatorische, logistieke en technische consequenties van het digitaliseringsproces. K&WH heeft zich enthousiast aangemeld als deelnemer, omdat wij bij kunsthistorisch onderzoek al volop gebruik maken van de door het HGA online aangeboden documenten, zoals de foto's en tekeningen in de Beeldbank, en de scans met persoonsgegevens uit de Burgerlijke Stand en de Gezinskaarten.

Draak in Den Haag

Begin jaren ’90 kreeg de omgeving van de Wagenstraat in Den Haag steeds meer het karakter van een Chinees kwartier. Zo ontstond het idee voor een officiële Chinatown, in navolging van steden als Londen en San Francisco. In samenwerking met locale ondernemers is er hard gewerkt om dit te verwezenlijken, en nu is het zover! Nederlands-Chinese straatnaambordjes vertellen je waar je bent en toepasselijk straatmeubilair en reclame geven de buurt een oosterse uitstraling. Met een ruim aanbod Aziatische restaurants en winkels, moet het een culinaire en toeristische trekpleister worden. De toegang tot de wijk is herkenbaar gemarkeerd door de twee imposante drakenpoorten, die aan beide ingangen van de Wagenstraat geplaatst zijn. Ze zijn begin 2010 officieel onthuld.

Ter gelegenheid hiervan is bij uitgeverij De Nieuwe Haagsche het boek Een draak met vele gezichten. Chinatown Den Haag 1920-2010 verschenen. Hier wordt in vier fasen de bijna 100-jarige geschiedenis van Chinezen en hun restaurants in Den Haag beschreven. In de periode 1920-1945 vestigden vele Chinezen zich in de toen nog overwegend Joodse wijk. Chinese straatventers verkochten pindakoekjes en poffertjes. Tussen 1945 en 1970 werden overal in Den Haag eethuisjes en restaurants geopend, ontstond het typische afhaalsysteem, en werden door de immigranten vele huwelijken met Nederlanders gesloten. In de derde fase, 1970-1990, veranderde de richting van de Chinees-Indische keuken en kwamen er meer regionale specialisaties als de Kantonese keuken op. Na 1990 ontstond onder leiding van de jongste generatie ondernemers het Chinatown dat we nu kennen met haar brede aanbod van Chinese bakkers, supermarkten, hotels en meubelwinkels.
Naast gegevens uit archieven en prachtige ouderwetse plaatjes, zijn in het fraai uitgevoerde boek ook persoonlijke herinneringen van leden van de Haags-Chinese gemeenschap en moderne foto's van Yee Ling Tang verwerkt. (Een kleine impressie van historisch beeldmateriaal is ook te zien op de site van IISG.)

[Afbeeldingen: Detail Drakenpoort Wagenstraat, foto: Kroon & Wagtberg Hansen; Boekomslag; Chu Ching Liu en Son Gi Ling bij hun mobiele poffertjeswagen in de Gerard Doustraat, rond 1935, foto: IISG, Collectie Stikkelorum 02.]

Nieuw online tijdschrift over Japan

De populariteit van de Japanse cultuur is enorm. Bij ons zijn vooral Japanse kunst, keuken, manga en anime geliefd. The Netherlands-Japan Review is een nieuw digitaal kwartaaltijdschrift, dat in samenwerking met het SieboldHuis te Leiden is opgezet. Het tijdschrift wil een brug vormen tussen wetenschappelijke en populaire beschouwingen over het onderwerp. Het verschijnt in twee vormen: als website en als downloadbare pdf. Dit biedt ook de mogelijkheid geluids- en videofragmenten toe te voegen. Zo kan een artikel over Shintō, de inheemse godsdienst van Japan, vergezeld worden van (fragmenten van) een Shintōceremonie. De eerste twee afleveringen van het tijdschrift zijn gratis toegankelijk. Daarna kost een abonnement € 25,- per jaar.

Morris in de USA

De Universiteit van Delaware, het Winterthur Museum en het Delaware Art Museum organiseren van 7 tot 9 October 2010 een congres over de invloed van William Morris, de Arts & Crafts bewegin, de Pre-Raphaeliten en de Aesthetic Movement op kunst en vormgeving in de USA. Meer informatie over het congres 'Useful and Beautiful: The Transatlantic Arts of William Morris and the Pre-Raphaelites is te vinden op de website van de William Morris Society.

Boston Legal aan zee

Hagenaars hebben altijd wat te klagen, wij zijn daarop geen uitzondering. Behalve de universiteit (zie onderstaand bericht) wekt ook de samenwerking met redacties soms irritatie op. Stel: je biedt in 2007 een artikel aan een bekend Amerikaans tijdschrift over kunst en antiek aan, waarin je de legendarische geschiedenis van een object met iconische status onderuit haalt. Men is razend enthousiast over die 'scoop' en accepteert het artikel.
Vervolgens vindt de redactie onder wisselende hoofdredacteurs tot 7 keer toe allerlei uitvluchten om publicatie 'nog één nummer' uit te stellen, wat ervoor zorgt dat je onderzoeksresultaten hun publiek te laat bereiken en je kansen elders te publiceren mist. Ze maken missers die je van een ervaren redactie niet verwacht, zoals het pas veel te laat bestellen van beeldmateriaal - in een kerstvakantie, waarin de betreffende instellingen niet tijdig kunnen leveren - en het zoekmaken van een dia uit een Nederlandse collectie.
Moegespeeld eis je in 2009 een absolute publicatiegarantie in het lentenummer 2010 als voorwaarde om nogmaals een geupdate versie van de tekst in te leveren - en je krijgt die garantie ook. Enigzins voorspelbaar volgt dan toch in februari 2010 een dear John brief van de redacteur ('this is a letter no editor wants to write'), die aangeeft dat men het artikel laat vallen ('a casualty of a change in editorial policy').
Wat kun je in zo'n geval doen? Licht geinspireerd door Alan Shore wijs je op contractbreuk, eist het overeengekomen auteurshonorarium en een aanvullende compensatie (voor drie jaar van je tijd, kennis, moeite, geleden ongemak en elders gemiste kansen), een formele excuusbrief en een garantie dat je auteursrecht op de ongepubliceerde onderzoeksresultaten worden beschermd (door ingeleverde versies van het artikel uit computers en archief te wissen). Wordt vervolgd.

Academische bureaucratie

De studietijd van de dames K&WH in Leiden was geen onverdeeld genoegen. Met name de bureaucratische kant van de universiteit viel soms tegen. Een van ons begon in september 2002 blij aan een zelfstandig promotieonderzoek. Als zogeheten 'buiten-promovendus' investeer je zelfstandig in het onderzoek voor je proefschrift, in tegenstelling tot een 'gewone' promovendus, die in loondienst is bij de universiteit. Als buitenpromovendus doe je er gewoonlijk ook veel langer over, vooral als je het onderzoek combineert met ondernemerschap.
Ook een buitenpromovendus draait mee in de administratie: je promotor meldt je formeel aan bij de Faculteit, de Onderzoeksschool Kunstgeschiedenis en Pallas, je krijgt een universitair e-mailadres en jaarlijks een nieuwe studentenkaart (die overigens heel handig is om in het buitenland kosteloos musea te bezoeken). Geen vuiltje aan de lucht, totdat na een kleine 8 jaar voortploeterend onderzoek een mailtje van de universiteit arriveert, waarin men meldt dat je registratie als promovendus niet in het systeem staat. Of je nogmaals de hele papierwinkel in wil leveren, inclusief een 'gewaarmerkte' kopie van je diploma en een bereidheidsverklaring van je promotor. Terwijl het feit dat men je die vraag stelt, via het juiste e-mailadres nog wel, impliceert dat je wel degelijk 'in het systeem zit'...
Wat zegt het over de Universiteit Leiden, dat men tevens aangeeft dat dit bureaucratisch 'niet-bestaan' nog 60 andere buitenpromovendi treft, men bij voorbaat erkent dat er sprake van een foutje aan eigen zijde 'zou kunnen zijn', maar toch weer verwacht dat die 60 promovendi zich vervolgens inspannen om het probleem op te lossen...? Ja, dat doet ons echt denken aan vroeger.

Pyramide van binnen

De 19de eeuw was de eeuw van ontdekking en onderzoek. Een tijd van vooruitstrevende ontwikkelingen, maar ook van ontdekking van het verleden. De eeuw begon met de militaire expeditie van Napoleon (1798-1801) en de daaropvolgende fascinatie met het Land van de Nijl. Egyptologie zag het licht; mode en kunstnijverheid aapten Egyptische stijlen na; musea en rijke particulieren begonnen actief archeologische collecties op te bouwen.
De tentoonstelling Die Pyramide von innen. Die Entdeckung des Alten Ägyptens im 19. Jahrhundert in Baden-Baden toont van 27 maart tot 15 augustus 2010 een selectie uit de verzameling van Wilhelm Dieudonné Stieler (1888-1912) en andere particuliere collecties.
Bij de tentoonstelling in het Museum für Kunst und Technik des 19. Jahrhunderts verschijnt een catalogus, die ook zijdelings verwante tentoonstellingen belicht.

Publicatiegegevens: Marco Brianza (e.a.), Die Pyramide von Innen die Entdeckung des Pharaonischen Ägyptens im 19. Jahrhundert, Snoeck Verlag, 264 pp, € 29,80, ISBN 978-3-940953-41-1.

[Foto's: Sakkara, Graf van Mereruka, ansichtkaart uit de collectie van W.D. Stieler; W.D. Stieler als student medicijnen met schedel. Collectie Museum für Kunst und Technik des 19. Jahrhunderts, Baden-Baden.]